|
Aardbevingen
Wat zijn aardbevingen?
Aardbevingen worden veroorzaakt door veranderende (toenemende) spanning in de aardkorst. Er bevinden zich vele breuken in de aardkorst; de spanningen vertalen zich in wrijving langs de breukvlakken. De spanningen kunnen op een gegeven moment zo groot worden dat de verschillende breukvlakken abrupt langs elkaar schuiven. Dit kan een aardbeving veroorzaken; de aardbevingshaard.
Een aardbevingshaard is de bron van verschillende soorten seismische golven. De belangrijkste zijn Primaire druk- of P-golven en Secundaire schuif- of S-golven. P-golven trillen in de richting van de golfvoortplanting, waarbij afwisselend compressie en expansie optreedt. S-golven trillen in een op- en neergaande beweging, loodrecht op de voortplantingsrichting. P-golven planten zich ruim anderhalf keer sneller door de aarde voort dan S-golven en bereiken ook het eerst het aardoppervlak. Uit het tijdverschil tussen P- en S-golven kan de afstand tot de seismische bron of aardbevingshaard worden bepaald, terwijl uit de polarisatie van het signaal de richting kan worden afgeleid. Daarmee kan uit één enkel seismogram de plaats van een aardbevingshaard, het hypocentrum worden vastgesteld (bron zie ook: Geofoon.nl).
Aardbevingsschalen
Er worden twee schalen gebruikt om de intensiteit en hevigheid van een aardbeving weer te kunnen geven. Uit de 'kracht op de schaal van Richter' blijkt de energie die bij een aardbeving voorkomt, de schaal van Mercalli geeft aan wat de uitwerkingen op mensen, dieren en gebouwen zijn van een aardbeving.
Schaal van Richter
In 1935 heeft Charles Richter een schaal bedacht waarmee de energie van aardbevingen berekend kan worden en waarmee verschillende aardbevingen met elkaar kunnen worden vergeleken. De waarden worden afgelezen met behulp van de grootste uitslagen op het seismogram.
De schaal van Richter is logaritmisch. Een beving met een kracht van 3 heeft daarmee een tienmaal zo grote uitslag op het seismogram dan een beving met een kracht van 2.
De afstand wordt opgemaakt door het verschil in aankomst van de P- en S-Golven, vervolgens wordt de maximale amplitude toegevoegd aan het nonogram.
De kracht van aardbevingen met een grotere afstand tot de seismograaf worden tegenwoordig met andere schalen berekend. De bekendste is de magnitude van de oppervlaktegolven (Ms=magnitude surface waves), en die van de magnitude van de zgn. P-golven (Mb). De Mb (magnitude body waves) is altijd uit de eerste inzet van het seismogram af te leiden. Zodoende kan al heel snel een inschatting gemaakt worden van een aardbeving, waar ook ter wereld.
Schaal van Mercalli
Deze schaal is door de Italiaan Mercalli in 1902 bedacht. Men beschikte toen nog niet over de gevoelige apparatuur van tegenwoordig. De intensiteit geeft aan in welke mate een aardbeving is gevoeld, welke uitwerking deze aardbeving heeft gehad op mensen, dieren, voorwerpen en gebouwen. Bij de zwaardere bevingen wordt ook gekeken naar verschijnselen zoals een golvend landschap. Aan de hand van de waargenomen verschijnselen kan grofweg de omgeving van epicentrum bepaald worden.
De schaal van Mercalli wordt aangegeven in Romeinse cijfers en loopt van I (niet gevoeld), tot XII (buitengewoon catastrofaal). In Nederland liggen de maximaal te verwachten intensiteiten rond de VII-VIII (bijv. Roermond beving).
Diverse Seismo-links
KNMI Afdeling Seismologie
KMI Afdeling Seismologie
Iris Seismic monitor
Orfeus Data Centre
EMSC - European Mediteranean Seismological Centre
EMSC lijst met recente aardbevingen
NEIC - National Earthquake Information Centre
USGS - United States Geological Survey
USGS lijst met recente aardbevingen
British Geological Survey
Erdbebenstation Bensberg
Geologischer Dienst NRW
|
